Szlak morcinkowski

Od śmierci Gustawa Morcinka minęło ponad pół wieku (zmarł w 1963 roku). Uczniowie w całej Polsce znają jedynie skromną nowelkę „Łysek z pokładu Idy”, coraz mniej jest czytelników ze średniego i starszego pokolenia, wychowanych na książkach autora „Wyrąbanego chodnika”. Nadal jednak Skoczów jest z nim kojarzony i wciąż jeszcze dziesiątki wycieczek, głównie szkolnych, docierają do „Miasteczka nad rzeką”, by tu szukać jego śladów. Z myślą o nich, w ramach przygotowań do obchodów 110. rocznicy urodzin Gustawa Morcinka, opracowany został SZLAK MORCINKOWSKI, łączący miejsca z nim związane na planie miasta.

1.MUZEUM IM. GUSTAWA MORCINKA, UL. FABRYCZNA 5

 Zarządzeniem nr 84/81 z 16.IX.1981 r. Wojewoda Bielski powołał z dniem 1 września tego roku Muzeum im. Gustawa Morcinka w Skoczowie, jako oddział Muzeum w Cieszynie. Placówka została otwarta 20.XII.1986 r. w zabytkowej kamienicy przy ul. Fabrycznej 5. Zbiory morcinkowskie pochodzą głównie z zamkniętego w 1974 r. Muzeum Biograficznego Gustawa Morcinka. Ekspozycja zajmuje trzy sale parteru w tylnym trakcie. Prezentuje życie i twórczość pisarza, jego związki z górnictwem.

2.SŁONECZNA WILLA GUSTAWA MORCINKA, UL. LEŚNA 2 

 Nagroda literacka za „Wyrąbany chodnik” oraz inne honoraria autorskie pozwoliły G. Morcinkowi zrealizować plan budowy własnego domu. Dnia 12.VII.1932 r. kupił od mistrza rymarskiego Karola Sperlinga działkę przy ul. Ustrońskiej 500, a 7.X.1933 r. nastąpił odbiór budowlany i święta Bożego Narodzenia spędzili już Morcinkowie u siebie. Od pierwszych dni „Słoneczny dom” stał się domem otwartym, chętnie odwiedzanym przez przyjaciół pisarza, rzesze znajomych, dziennikarzy i uczniów, z kraju i zagranicy. W okresie II wojny światowej pisarz był więźniem obozów koncentracyjnych, jego siostrę wysiedlono, a w willi zamieszkała niemiecka rodzina. Po wojnie, do powrotu brata z tułaczki poobozowej jesienią 1946 r., Teresa Morcinek zdołała dom urządzić na nowo i przywrócić dawną atmosferę. W pierwszą rocznicę śmierci pisarza, dnia 20.XII.1964 r., w jego domu otwarto Muzeum Biograficzne Gustawa Morcinka. Placówka cieszyła się dużą frekwencją, odwiedzana głównie przez wycieczki szkolne z całego kraju. Została zamknięta 26.VI.1974 r., a część zbiorów została przekazana do muzeum w Cieszynie, skąd w 1986 r. wróciły do Skoczowa, do Muzeum im. Gustawa Morcinka.

3. DOM, W KTÓRYM GUSTAW MORCINEK MIESZKAŁ W LATACH 1919 – 1925

 W październiku 1919 r. Gustaw Morcinek przybył do Skoczowa, gdzie pełnił obowiązki oficera placu i nauczyciela szkoły wydziałowej. Wynajął pokój w domku zarządcy folwarku, a na emeryturze rolnika Jana Klepka za fabryką sukna Inochowskiego, obecnie ul. Krzywa 16.

4.DOM, W KTÓRYM G. MORCINEK MIESZKAŁ W LATACH 1930 – 1934

 Sprowadzenie do Skoczowa siostry Teresy, a głównie poprawa sytuacji materialnej rodziny związana z początkami kariery literackiej Gustawa Morcinka, pozwoliły na wynajęcie większego mieszkania w nowej, okazałej kamienicy przy Alei Mickiewicza 39. Stąd Morcinkowie przenieśli się w grudniu 1933 r. do własnego domu przy ul. Ustrońskiej 500 (obecnie: Leśna 2).

5.ULICA GUSTAWA MORCINKA NA OSIEDLU GÓRNY BÓR

 Jest to główna arteria komunikacyjna największego osiedla spółdzielczego w Skoczowie – Osiedla Górny Bór. Nazwa pojawiła się na planach budowlanych w 1978 r. Jako pierwszych meldowano przy ul. G. Morcinka w maju i czerwcu 1981 r. mieszkańców bloku nr 9. Przy tej ulicy znajduje się większość bloków, szkoła, przedszkole, banki i placówki handlowe.

6.SZKOŁA PODSTAWOWA NR 1 IM. GUSTAWA MORCINKA, UL. MICKIEWICZA 11

 Decyzją Rady Szkolnej w Cieszynie G. Morcinek z dniem 18.X.1919 r. został przeniesiony do polskiej szkoły ludowej i wydziałowej. Od 1922 r. pełnił obowiązki nauczyciela w Szkole Wydziałowej jako wykładowca języka polskiego i historii, a od 1923 r. dodatkowo w Szkole Dokształcającej Przemysłowej. Prowadził bibliotekę szkolną, propagował czytelnictwo, pisał i wystawiał wraz uczniami Jasełka, współorganizował festyny szkole. Był działaczem miejscowego Koła Macierzy Szkolnej.
 W 1924 r. rozpoczął współpracę z „Miesięcznikiem Pedagogicznym”, a od 1927 r. z wydawnictwami podręczników szkolnych. Szkoła była kopalnią tematów do felietonów pedagogicznych, opowiadań i powieści, jednak szybki rozwój kariery literackiej utrudniał pełnienie obowiązków nauczycielskich. W 1938 r. Gustaw Morcinek zrezygnował z pracy w szkole i na zaproszenie Józefa Kreta rozpoczął wykłady w Uniwersytecie Ludowym w Nierodzimiu. Po wojnie nie wrócił do szkolnictwa, ale miał stały kontakt z dziećmi i młodzieżą, także ze skoczowskiej szkoły.
 W pierwszą rocznicę śmierci pisarza Szkoła Podstawowa nr 1 w Skoczowie otrzymała imię Gustawa Morcinka. Na ścianie frontowej gmachu wmurowano tablicę pamiątkową z płaskorzeźbą przedstawiającą popiersie patrona, a w westybulu stanęło popiersie Gustawa Morcinka, dzieło Artura Cienciały z Wisły.

7. DOM, W KTÓRYM GUSTAW MORCINEK MIESZKAŁ W LATACH 1927 – 1929

 W 1927 r. Morcinkowie wynajęli mieszkanie w nowo zbudowanym domu Doenemarków przy ul. Szpitalnej. W sąsiedztwie znajdowały się domy zaprzyjaźnionych rodzin dra Pawła Raszki i adwokata Karola Kiszy.

8. DOM, W KTÓRYM GUSTAW MORCINEK MIESZKAŁ W LATACH 1926 – 1927

 W czasie krótkiego trwania małżeństwa z Zuzanną Lazarówną, nauczycielką Szkoły Ludowej w Skoczowie, Gustaw Morcinek wynajmował mieszkanie na pierwszym piętrze willi adwokata Karola Kiszy przy ul. Cieszyńskiej. Po rozpadzie związku małżeńskiego, przeniósł się z matką do domu przy ul. Szpitalnej.

9. POMNIK GUSTAWA MORCINKA PRZY UL. A. MICKIEWICZA

 Społeczny Komitet Budowy Pomnika został powołany w 1984 r. Opracowanie projektu powierzono prof. Janowi Kuczowi z ASP w Warszawie, projekt otoczenia wykonał inż. arch. Alojzy Wróblewski ze Skoczowa. Monument odlały i wykonały jego montaż na postumencie Gliwickie Zakłady Urządzeń Technicznych. Uroczystość odsłonięcia odbyła się 5 XII 1987 r., aktu odsłonięcia dokonali: dr Józef Musioł, Prezes Towarzystwa im. Gustawa Morcinka w asyście prof. Z. Gburka, prof. P. Tendery, T. Kijonki, przedstawiciela ZLP oraz Dyrektora KWK MORCINEK.